Örnek olarak 31 Ağustos 2018 itibariyle Merkez Bankası uluslararası net rezervine bakalım (Eylül benzer olunca detaylı bakmamıştım hazırda bakmış olduğum bir ayı paylaşıyorum).
Görüldüğü üzere brüt rezerv hem Dolar'a endekslenmiş haliyle yabancı döviz(Bu paraların hepsi Dolar değil, ona endekslenmiş halde tutuluyor yani Kuveyt'ten gelen Dinar da Dolar rezervi gibi görünse de o iş öyle değil) ve yine Dolar'a endekslenmiş Altın rezervlerini kapsamakta.
Burada SDR sepetinden de bahsetmek icap eder, SDR paketi IMF'nin belirlediği bir değerleme sistemidir ve bu bir nevi sanal bir para değeridir. Fazla detaya girmeden kısaca bakacak olursak bu paketin son hali şu yüzdelerle belirlenmiştir.
Dolar ve Euro 1. sınıf rezerv paralar, diğerleri ikinci sınıf çünkü bölgeleri haricinde kullanım oranları düşük, mesela İsviçre Frangı da aslında rezerv para.
Bu sanal paranın karşılığı IMF'de altın olarak tutuluyor, aslında IMF dünyanın merkez bankası da denebilir :) Ve SDR de diğer para birimlerine karşı değer kazanıp kaybedebiliyor, örneğin Türk Lirası son dönemde doğal olarak epey değer kaybetti SDR karşısında. Merkez Bankası brüt rezervin SDR kompozisyonu detayını yine EVDS sistemindeki şu alanda aylık olarak yayınlıyor ÖDEMELER DENGESİ, ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU -> Rezervlerin Döviz Kompozisyonu (para grupları ile) (Milyon ABD Doları)(Aylık)
Son aya baktığımızda altın dahil durum şöyle;
Velhasıl SDR paketindeki döviz rezervi oranı mühim(bakın burası çok önemli:)). Diğer rezervler 2013 yılından sonra kullanılmaya başlanmış. Bu detayı da geçtikten sonra gelelim yükümlülüklere.
Döviz borçları kısmında görüldüğü üzere bunların büyük bir kısmı emanet, yani yabancı para ve altın mevduatlarının MB yatırılması gereken zorunlu karşılıkları. Bu mevduatlar bankadan çekilince bu karşılıkların da buhar olacağını özle olarak söylemeye lüzum yok herhalde. Aynı zamanda MB, TRY mevduatlarının da karşılıklarının Dolar olarak yatırılabileceğini söylediği için bankaların yabancı para mevduatları bulunmakta. İşçi döviz hesapları da elbette devletin değil mevduat sahibi işçilerin. Diğerleri de konuyla alakalı finansal giderler.
Neden bu formatta bunlar var da mesela kamunun döviz mevduatları yok? Bu aslında Merkez Bankası'nın genel döviz pozisyonu değil, adından da anlaşılacağı üzere uluslararası pozisyonu ile alakalı, o yüzden örneğin kamunun da döviz pozisyonları var ama ele alınmadığı bir standarta göre hazırlanmış format. Bu formatı kim bize tavsiye etmiş? Tabi ki IMF tabi ki Derviş Bey. Bunu nereden anlıyoruz? Merkez Bankası'nın veri merkezinden net döviz pozisyonu verisini çekerken kullandığımız alandan.
Merkez Bankası'nın paylaştığı datalara şu linkten ulaşabiliyoruz:
Burada bize doğrudan Net Uluslararası Döviz Rezervi'nin TRY olarak veren yer,
| TCMB BİLANÇO
VERİLERİ sekmesindeki Merkez Bankası Bilançosu-Stand By-18.01.2002 Tarihli Niyet Mektubu ile Belirlenmiş (Cari) (Bin TL) |
Burada karşınıza çıkan rapor hazırlama seçeneklerini kullanıp(gayet kullanışlı bir rapor hazırlama ara yüzü, biraz kurcalarsanız istediğiniz formatta raporlar hazırlayabilirsiniz), aşağıda görülen kalemleri ve tarihi seçer düzenlemeleri de yaparsanız ilgili tarihteki Net uluslararası rezerv verisinin TRY tutarları görünüyor.
Aslında bu yukarıda benim paylaştığım detaylandırılmış, Dolar'a çevrilmiş tablonun bilanço kalemleri ve TRY hali. Bu veriyi haftalık alabiliyorsunuz yani hızlıca bakayım bir rezerv ne durumda derseniz bu datayı çekip TRY tutarlarını o günün MB alış kuruna bölüp üç aşağı beş yukarı Dolar bazında rezerv hakkında bir fikriniz olur.
Gelelim bu veriyle örtüşen üstteki tabloyu nasıl detaylandırdığıma. Bu aşamada bilanço kalemlerine bakmanız icap ediyor. İlgili kalemleri aşağıda listeliyorum:
2A1 Brüt Döviz Rezervleri(Bin TL) derken kullanılan MB bilanço kalemleri, aynı sekmedeki Merkez Bankası Bilançosu seçeneğinden bilanço çekip kalemlere bakacaksınız mecbur:
Bir de brüt rezervin milyon Dolar cinsinden haline kolayca bakıldığı bir alan var buradan da haftalık Altın, döviz kırılımında takip edebilirsiniz. TCMB BİLANÇO VERİLERİ sekmesindeki Merkez Bankası Rezervleri (Milyon ABD Doları) seçip rapor seçeneklerini işaretleyince şöyle bir data alıyorsunuz.
Görüldüğü üzere bu benim hazırladığım ilk tablodaki milyar dolar brüt rezerv kırılımı. Bilanço kalemlerinde altın ve Döviz kırılımında gösterdiğim rakamları yine aynı veri merkeindeki KURLAR sekmesinden elde edebileceğiniz MB alış kuru ile bölerseniz benzer rakkamlara ulaşabilirsiniz.(Tam olarak hangi kuru kullandıklarını TRY tutarlarını buradaki USD tutara böldüğünüzde görebiliyorsunuz).
Gelelim pasif kalemlere,
Normalde toplam döviz yükümlülükleri aşağıdaki gibidir. Net Uluslararası Döviz Rezervi formatında kullanılan kalemler ise sarı ile boyalı ve sağ tarafta bu tutarların ilgili formatta hangi satıra gittiğini de gösterdim.
Buna göre 2018 tablosu şu şekilde seyretmektedir, 2013 yılı sonunda net rezervin 48,4 milyar Dolar olduğunu da hatırlatarak,
Umarım Brüt ve Net rezervler hakkında verdiğim bilgiler yardımcı olmuştur ve kendi analzilerinizi yaparken MB verilerinin nasıl kullanılacağı hakkında temel teknik bilgi verebilmişimdir. Görüldüğü üzere biz ekonomistler aslında haybeye işlerle uğraşıyoruz :) Neyse bu yazımda analiz yapmadım ondan oldukça objektif ve kibar giderken kendimi bozmayayım son dakikada. Sadece bu çok tartışılan mevzuda "kavga"nın nereden çıktığı ve aslında kendinizin de bu tutarları istediği yöntemle takip edebileceği konularında bilgilerimi paylaşmak istedim, umarım yararlı olur.
EKLEME: IMF ile alakamız kalmadı SDR kalemi nedir diyenler olmuş. İsterseniz MB kendi açıklasın bunu size. http://www3.tcmb.gov.tr/yillikrapor/2017/files/tr-3.4.pdf
IMF ile olayımızın kalmaması diye bir şey olamaz zira üyeyiz ve dünyadaki likiditeye onlar yön veriyor. Net rezerv eksiye düşsün hele bi aslında IMF çok tatliş çarkı da göreceğiz :)
Konuyla alakalı olarak eğer ilginizi çekerse: KALAN VADEYE GÖRE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU
Yine konuya alakalı bir başka yazı: FİNANCIAL TIMES'IN MERKEZ BANKASI NET REZERVİ VE SWAP ÇIKIŞI https://mariadebonne.blogspot.com/2019/04/financial-timesin-merkez-bankasi-net.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Yorumlar spam değilse küfür vs. içerse dahi yayınlanır ama biraz vakit alır :)