KALAN VADEYE GÖRE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU

Bir önceki yazımda Merkez Bankasi net döviz rezervinin hesaplanmasını anlatmıştım-> https://mariadebonne.blogspot.com/2018/10/merkez-bankasi-net-doviz-rezervinin.htm. Ekonomistler sıklıkla bunun öneminden bahsediyor. Gerçi durumu anlamak için ekonomist olmaya gerek yok tabi. Elimizde mevcut bir para var. Peki bu parayı nerelerde kullanacağız? Tabi ki alınan borçlar, ithalat vs.

Bu yazımda da sizlere bu tutarları nerelerden alacağınızı ve basit analizlerde nasıl kullanabileceğinizi anlatmaya çalışacağım. Öncelikle dış borçlara bakalım. Tabi yine Ağustos'tan gidiyoruz :)

Verileri yine EVDS'den (https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/#collapse_6)  Dış Borçlar sekmesindeki Kalan Vadeye Göre Borçlu Bazında Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (milyon ABD doları)(Aylık) link'ine tılayarak çekebilirsiniz.

Burada görüldüğü üzere hükümetin borçlar kamunun değil özel sektörün ifadesinin kırılımlarını görüyoruz. Elbette durum mevcut haliyle devam ederse ve kötü senaryolar gerçekleşirse hazine garantisiyle alınan kredileri kim ödeyecek, yahut batanın kamu ya da özel sektör olmasının ülke ekonomisi açısından farkı tam olarak nedir bu kısımlar açıklamalarda olmadığı için bilemiyoruz.

Ha şöyle şeyler yayınlıyorlar -> https://m.hazine.gov.tr/File/Index?id=52ddcabe-ddcd-43e6-843b-fff3ff120c7b  Mesela bu sunuma göre hazine garantili dış borç stoku 14 milyar Dolar.

Bu tutarın detayına Hazine Bakanlığının sitesindeki istatistik datalarından ulaşabiliyoruz. https://www.hazine.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri  Hazine Geri Ödeme Garantisi ile Sağlanan Krediler link'indne ulaşılan data aşağıdaki gibi.  Buradaki dataya baktığımızda sadece kamu ve özelleştirilmiş kamu borçlarını görüyoruz. Yani öyle köprüydü geçtindi geçmedindi bunlar yok. 

Dahası hazine garantisi olmadan alınmış pek çok kamu borcu da ayrı bir raporda görülüyor. Bunlar sadece 2018 yılının Temmuz ayına kadar alınan hazine garantisiz kamu kuruluşu borçları. Türkiye nereye koştu koşuyor belli değil :/

Tekrar kalan vadeye göre dış borç stoku konusuna dönecek olursak, bu dataya Merkez Bankası'nın aylık olarak yayınladığı Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri raporundan ulaşabilirsiniz.  http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/odemeler+dengesi+ve+ilgili+istatistikler/kisa+vadeli+dis+borc+istatistiklerii?fbclid=IwAR2dss6AG1k0Hxk-J0erA1bdJ7LZKb2_XTAH2tu63pwkyAc4wx2hfTsmHac

Orada da şöyle göreceksiniz.

KALAN VADEYE GÖRE KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU:

Kemiksiz halinin döviz türü kırılımı da bu şekildeymiş.

Peki bunların ödenmesi projeksiyonu nasıl değerlendirilmiş onu da yine gidip Hazine bakanlığı sitesinin Türkiye Dış Borç Ödeme Projeksiyonları sekemsinden bakabiliyoruz.

Böyle ödeyecekmişiz,

Tabi bunlar halihazırda olan borçlarımız bir yandan da borçlanmaya devam ediyoruz, çılgın proje yapmasak buğday filan almak mecburi vs. ithalat durumuna bakalım o zaman. İthalat verilerine TUİK'in sitesinden bakıyoruz -> http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046  Konularına Göre İstatistikler -> Yıllara göre dış ticaret ve Veritabanları'ndan aylara göre ithalat datalarına bakabiliyoruz. Bunlara bakıyoruz çünkü önümüzdeki dönemlerde ne kadar ithalat yapacağımızı az çok tahminlemek istiyoruz. Bu analizleri standart analizlere sadık kalarak yapmak zorunda değilsiniz zira her ekonomist ve ekonomi meraklısının kendi yolu vardır. Moğolların eski bir lafından esinlendim bunu söylereken. Her Moğol'un kendi yolu ardır derler. Zira bırak otobanı patika bile yok uçsuz bucaksız düzlükler :) Tabi genel kabul görmüş formüller var ve bunlar analizlerde standart olarak kullanılıyor. Her neyse yani şunları anlamaya çalışıyoruz benim bir borcum var ve mecburen borçlanmaya da devam edeceğim, bu tutarlar ne olabilir ben bunlar karşılayabilir miyim ve tabi ki bütün bunlar olurken ekonomik itibarım ne alemde. Mesela param değerli mi? Yoksa sıkıştıkça para mı basıyorum vs.

Şimdi ithalat verilerine bakalım. Önceki 5 sene şöyle bir ithlat yapmışız. Yani 2017 yılı 234 milyar Dolar ithalat ile kapanmış.

Bu sene şöyle gidiyor,

Evet en çok ithalat yaptığımız 7. ülke gizili ülke hatta Ağustos ayında sıralamasını yükseltmiş görünüyor bu ismini vermek istemeyen ülke :) Listede bir de belirlenemeyen ülke var :) Şimdi burada bakacağımız şey ben geçen sene aylık 233/12= 19,5 milyar Dolar ithalat yapmışım, bu sene 21,5 milyar TL ile açıp Ağustos itibariyle 14,5 milyar TL'ye düşürmüşüm ithalatı, bu mevsimlik bir rehavet mi yoksa TL'nin Dolar karşısında değer kaybetmesi nedeniyle yaşanan bir takım "psikolojik ekonomik kriz" mi onlara bakılır ama genelde şöyle basit şeylere de bakıldığı da oluyor, mesela  3 aylık ithalatını karşılayacak brüt döviz rezervin olmalı ki aç açıkta kalmayasın. Brüt rezervin 88,8 milyar Dolar olduğunu görmüştük önceki yazımda, e ortalama ithalatım da düşmüş ki düşmese bile haydi haydi karşılıyor ama tabi bu saçma sapan bir yaklaşım fakat ciddiye alınıyor böyle şeyler zaman zaman :/ Aynı şekilde net rezervin kalan vadeli dış borç oranlanması da kullanılıyor vs. ama  dikkate alınacak değişken sayısı fazla, o yüzden hepsini dikkate alan formüller lazım bize. IMF'nin böyle bir formülü var tabi mesela :) Fakat burada Merkez Bankası rezerv yeterliliği analizinde kullanılan dış borç stoklarını ele aldık. Daha bu işin para arzı ayağı var, gelirler var, siyasi ve finansal meyilleri gözetmek var. Var da var. .

Umarım dış borç stokları hakkında  hakkında verdiğim bilgiler yardımcı olmuştur ve kendi analzilerinizi yaparken MB, Hazine ve TUİK verilerinin nasıl kullanılacağı hakkında temel teknik bilgi verebilmişimdir. 

Para arzı, büyüme, faiz ve enflasyon konularından  bahsettiğim bir sonraki yazım http://mariadebonne.blogspot.com/2018/11/para-arzi-buyume-faiz-enflasyon.html